برای دیدن محتوای سایت روی دکمه دسته بندی کلیک بفرمایید
انچه میخوانید:
انواع اسیب های عصبی در فلج ارب
همان طور که می دانید بیماری ها گاهی اکتسابی و گاهی ارثی هستند در بعضی موارد اکتسابی بیماری در زمان تولد ایجاد می شود که همراه نوزاد تا مدتی باقی می ماند بیماری فلج ارب یکی از این موارد است که در این مقاله هر آنچه باید درباره این بیماری بدانیم عنوان شده است
عصب های مربوط به شانه بازو دست و انگشتان ابتدا از نخاع شروع شده از بین مهره های گردن عبور کرده و در طول قسمت جانبی گردن در نزدیکی شانه این اعصاب با هم ادغام می شود سپس از آنها شاخه‌های متعدد منتشر میشود که این شاخه ها با هم یک شبکه اعصاب ایجاد می کنند که نام آن شبکه بازویی است
این شبکه از پشت ترقوه عبور کرده و وارد دست میشود شاخه های عصبی که به شانه می روند در حل بالاتری نسبت به شاخه های مربوط به دست و انگشتان قرار می‌گیرند اعصاب ساپورت کننده حس و حرکت انگشتان در جایگاه پایین‌تری در گردن و سپس در عمق زیر بغل جا می گیرند
آسیب های شبکه بازویی در نوزادان معمولاً به سه دسته تقسیم بندی می شوند :
فلج ارب باعث درگیری شانه و گردن و فلج کلامپکه باعث درگیری ارنج و انگشتان می شود معمولاً شناسایی دقیق منطقه آسیب دیده مشکل است و آسیب ایجاد شده با شدت‌های مختلف، محدوده وسیع و یا محدوده کوچک تری را درگیر میکند
عارضه ای است که در هنگام تولد نوزاد ایجاد میشود و روی شبکه بازویی اثر گذاشته و آن را فلج میکند این آسیب‌دیدگی ممکن است هنگام کشیدن گردن نوزاد به یک طرف در زمان زایمان به صورت آسیب‌دیدگی موقت یا دائم اعصاب ایجاد شود زمانی که طی یک زایمان دشوار اعصاب فوقانی شبکه بازویی آسیب ببینند این آسیب می تواند رشد کودک را به تاخیر بیندازد و باعث این نوع فلج شود اگر نوزادی قادر به تکان دادن دست و بازوی خود نباشد یعنی مبتلا به عارضه فلج ارب شده است از آنجا که این فلز در هنگام تولد اتفاق می افتد علائم آن به احتمال زیاد از زمان نوزادی قابل تشخیص است اما تعیین شدت و محل دقیق آسیب‌دیدگی ممکن است تا ۳۶ ماهگی کودک امکان‌پذیر نباشد لازم به ذکر است این بیماری در هر ۱۰۰۰ نوزاد یک یا دو نوزاد با آن دچار می شوند
شایع ترین علت فلج کشیدن بیش از حد سر و شانه نوزاد در زمان زایمان طبیعی است که این حالت معمولاً زمانی که کودک در کانال زایمان گیر کرده و زایمان طولانی میشود که نیازمند کمک پرستار و پزشک برای بیرون کشیدن نوزاد است
همچنین موقعیت قرار گیری نوزاد در کانال زایمان ممکن است موجب فلج ارب شود این مورد در نوزادانی که استخوان بندی درشت و شانه های پهنی دارند شایع تر است در چنین شرایطی با این که سر نوزاد وارد کانال زایمان می شود اما یک شانه در پشت استخوان شرمگاهی ما درگیر کرده و همانطور که سر کودک به سمت پایین در کانال حرکت میکند اعصاب کشیده شده و در نتیجه فلج ارب ایجاد میشود در چنین شرایطی (گیر کردن دست) خطر ابتلای نوزاد به فلج ارب تقریباً سه برابر میشود
و همچنین زمانی که زایمان عارضه ای ایجاد شود که نیازمند خروج هر چه سریعتر نوزاد باشد نیز ممکن است اتفاق بیفتد به دلیل مقدار نیرویی که برای بیرون کشیدن نوزاد و تسریع زایمان توسط پرستار و پزشک اعمال می شود
از دیگر علل فلج ارب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
به طور کلی در فلج ارب چهار نوع آسیب عصبی وجود دارد که این چهار نوع می‌توانند همزمان با هم در یک نوزاد رخ دهند از طرفی علائم و نشانه های آسیب عصبی بدون در نظر گرفتن نوع آسیب همگی یکسان هستند که این شامل از دست رفتن حس و فلج نسبی و کامل است .تشخیص نوع فلج ارب معمولاً مشکل و چالش‌برانگیز است زیرا بیشتر وابسته به درجه و شدت آسیب شبکه بازویی است این چهار نوع آسیب شامل موارد زیر می شوند:
این نوع آسیب که همچنین به نامهای سندروم استینگر یا سندروم برنر هم شناخته میشود ،شایعترین نوع آسیب فلج ارب است این حالت زمانی است که عصب کشیده شده و به آن شک وارد میشود اما دچار پارگی نمی‌شود .نوروپراکسی معمولاً طی سه ماه به طور خود به خود بهبود می‌یابد. نوروپلاستی علاوه بر کودکان ممکن است در بزرگسالان نیز رخ دهد مثلاً در بازیکنان فوتبالی که در حین بازی مجروح میشود و محل آسیب دیده دارای احساس سوزن سوزن شدن و گزگز دردناک است که این جراحت نامیده می شود
آسیب کششی جدیدتر محسوب میشود که در آن در اثر کشش بعضی از رشته های عصبی آسیب دیده و منجر به ایجاد بافت اسکار می شوند این بافت می تواند روی عصب سالم باقی مانده و باعث فشار روی آن شود. بهبودی نوروما بعد از مدت طولانی معمولاً به صورت نسبی و جزئی است و به صورت کامل
این آسیب که یک نوع آسیب کششی است زمانی رخ می‌دهد که اسب در نتیجه کشش و در بخشی به غیر از محل اتصال به نخاع شده و دو تکه می شود. آسیب های پارگی به خودی خود درمان می شوند و نیازمند جراحی برای پیوند دادن و برگرداندن عصب روی هم هستند
این نوع آسیب شدیدترین نوع آسیب عصبی است. کندگی عصب زمانی رخ می‌دهد که اسب به طور کامل از طناب نخاعی کنده شود. جراحی ممکن است که به ترمیم کنندگی عصبی توسط پیوند یکی دیگر از اعصاب کودک کمک کند اما هرگز امکان اتصال دوباره عصب به نخاع وجود ندارد . این بیماری میتواند بر اعصاب دیافراگم تاثیرگذار باشد در نتیجه باعث مشکل در تنفس خواهد شد. همچنین گاهی کندگی عصبی ممکن است باعث بروز سندروم هورنر، افتادگی پلک ها و کوچک شدن مردمک چشم ها شود .همانطور که گفته شد گاهی پیوند یک اثر از عضله دیگر ممکن است بتواند بخشی از عملکرد های بازو را برگرداند
با توجه به شدت و نوع و محل آسیب علائم متنوع و مختلفی از خود نشان می دهد اما علائم شایع و قابل توجه آن شامل موارد زیر است:
برای تعیین اینکه نوزاد یا بزرگسال دچار عارضه فلج ارب هست یا خیر اول از همه پزشک باید یک معاینه فیزیکی را برای ارزیابی ضعف و ناتوانی بازی انجام دهد .همچنین موارد مهمی از قبیل علائم کودک و مدت زمان بروز آنها را حتماً باید با پزشک در میان گذاشت و پس از این معاینه فیزیکی از روش‌ها و فناوری‌های پیشرفته تشخیصی برای تشخیص بهتر اطلاع از درمان مناسب و نظارت دقیق بر وضعیت و شرایط بیمار استفاده میشود .این روش‌های تشخیصی معمولاً شامل موارد زیر هستند:
پزشک برای بررسی و تشخیص آسیب استخوان ها و مفاصل گردن و شانه ممکن است از عکسبرداری رادیولوژی سونوگرافی یا معاینات تصویربرداری دیگر استفاده کند
این روش میتواند وجود آسیب عصبی و تایید یا نفی و شدت آن را ارزیابی کند این تست فعالیت الکتریکی عضلات را در پاسخ به تحریک می سنجد و ماهیت و سرعت هدایت پالسهای الکتریکی را در طول یک عصب اندازه گیری می کند
اینکه اعصاب به چه صورت سیگنال الکتریکی را از نخاع به عضلات ارسال می کنند در این معاینات اندازه گیری می شود
پس از تشخیص پزشک تان شما را از پیش آگهی های مورد انتظار بیماری مطلع خواهد ساخت پیش آگهی فلج و در مقابل باقی آسیب‌های متعدد هنگام تولد بسیار بهتر است
طبق مطالعات انجام شده ۸۰ اعلام ۹۶ درصد از نوزادان تازه متولد شده که مبتلا به فلج ارب شده اند بهبود خواهد یافت موارد شدید فلج ممکن است حتی در صورت درمان با جراحی نیز به طور کامل بهبود نیابد اما نوع خفیف آن با درمان مناسب و سریع ظرف مدت چند ماه بهبود خواهد یافت
بعد از تشخیص فلج اب با در نظر گرفتن قدرت عضلانی حرکات کودک سن کودک و احساس به عملکرد کلی دکتر درمان مناسب را در تجویز میکند به طور کلی درمان فلج ارب با توجه به سن به چهار دسته تقسیم می شود:
درمان جهت آموزش و درمان اولیه صورت میگیرد و پزشک در اولین ملاقات در ۲۴ ساعت اول بعد از تولد معاینات لازم را انجام داده و وضعیت شبکه بازویی را بررسی میکند سپس توصیه های لازم را به پرستار و والدین میکند این نکات شامل طرز صحیح بستن دست نوزاد طرز صحیح بغل کردن و لباس پوشیدن نوزاد و حمام کردن و غیره است همچنین تحریک عضلات روزی دو مرتبه با نوازش آرام کودک فیزیوتراپی کاردرمانی و باقی درمانها از ملاقات دوم در هفته دوم شروع میشوند
درمان فلج ارب در این سن شامل درمان های دوره قبل است و همچنین روی تک تک عضلات به صورت جداگانه کار می شود در صورتی که نوزاد بتواند تا پایان سن چهار ماهگی آرنج خود را خم کند دیگر نیازی به جراحی ترمیمی عصب نیست انجام برخی از تمرینات کششی و مخصوص برای دست و همچنین آب بازی با والدین نیست از درمانهای این مرحله است و در صورتی که بهبود قابل قبول نباشد جراحی ترمیم اعصاب انجام خواهد شد
در این دوران هم تمرینات کاردرمانی و فیزیوتراپی لازم است و روش‌های درمانی از جمله ماساژ درمانی آب درمانی و غیره انجام میگیرد و ورزش ها به صورت بازی با والدین انجام می شود اگر بهبود حاصل شده باشد نیازی به جراحی نیست اما در بعضی از مواقع پزشک ممکن است تصمیم برای جراحی داشته باشد معمولاً در صورت عدم رضایت پزشکی از دست و بازوی نوزاد در شش ماهگی به بعد از تولد اقدام به جراحی ترمیم اعصاب خواهد شد این جراحی باعث بهبود کامل و برگشت قدرت و عملکرد به حالت کاملا طبیعی نخواهد شد بهترین سن برای درمان فلج ارب با استفاده از جراحی بین ۵ تا ۱۲ ماهگی کودک است
از سن چهار سالگی به بعد ورزش ها و تمرینات کمی سخت تر شده و با توجه به شدت فلج ارب توسط درمانگر و والدین انجام می گیرد
کاردرمانی برای کودکان مبتلا به فلج ارب خفیف تا متوسط توصیه می شود. این روش درمانی به کودکان کمک می کند تا در فعالیت های خود مراقبتی و اوقات فراغت روزمره شرکت کنند. متخصصان کاردرمانی آموزش دیده اند تا محدودیت هایی را که کودک شما ممکن است در زندگی روزمره با آن مواجه شود تشخیص دهند و به او کمک کنند مهارت های مناسب سن خود را توسعه دهد.
فعالیت های کاردرمانی در این زمینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
استفاده از داروهای شل کننده عضلات و تسکین دهنده درد برای برطرف کردن خشکی کاهش درد و انقباضات و سفتی عضلات و اسپاستیسیتی کاربرد دارد همچنین در صورت نیاز به انجام جراحی از داروهای بیهوشی یا بی حسی استفاده میشود
بازو و اطراف آن به طور ملایم به درمان فلج ارب در کودکان و نوجوانان کمک می کند برای انجام این ماساژ باید کودکان نوزاد طوری قرار بگیرد که باز او آسیب دیده راحت و آزاد باشد این ماساژ می تواند همراه با کمپرس های گرم و یا آب ولرم انجام شود
فیزیوتراپیست بعد از تشخیص عارضه برای بعد از جراحی و قبل از گرفتگی و انقباض عضلات شروع به انجام تمرینات و درمانها میکند ابتدا ضعف عضلانی تشخیص داده میشود و سپس با انجام تمرینات به انعطاف پذیری و قویتر شدن عضلات کمک می شود فیزیوتراپی در شرایطی که جراحی لازم نباشد انجام شده و هفته ها و ماهها ادامه خواهد داشت
این درمان با تحریک عضلات ناحیه آسیب دیده در ساختن عضلات و بهبود جریان خون کمک میکند این روش ممکن است در به حداقل رساندن ضعف عضلانی نیز مفید باشد
در اکثر بیماران عملکرد دست و مچ نسبتاً حفظ شده و عملکرد مناسب آرنج هم به دست می‌آید به همین دلیل درمان بیشتر به سمت منطقه شانه می‌آید در درمان شانه برای جلوگیری از انقباض و سفتی و خشک شدگی و حفظ حرکات ابداکشن و چرخش خارجی میتوان از اسپلینت استفاده کرد اسپلینت ها بریس ها و چسب های انعطاف پذیر ی پشتیبانی و کمک به هماهنگی و کنترل مفصل استفاده میشود و به کودک کمک میکند تا بازوی آسیب دیده خود را به نحوی حرکت دهد که باعث بهبودی بیشتر شود این ها می توانند در حرکت درمانی ناشی از محدودیت برای بی حرکت کردن بازی سالم نیز استفاده شود تا بیمار را به استفاده از دست مبتلا به جای دست سالم تشویق کنند که این امر باعث بهبود سریعتر خواهد شد انواع مختلفی از اسپلینت ها برای موارد مختلف فلج ارب وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند مانند اسپلینت ثابت کننده آرنج و شانه
درمان فیزیکی در آب یا آب درمانی برای به حداقل رساندن استرس وارده بر بدن و درمانی با درد کمتر از یک راهکار کمکی مناسب محسوب میشود در این درمان با تمرینات حرکتی و قدرتی در حین استفاده از شرایط ضد جاذبه در آب به کودک خواب کمک خواهد شد تا فشار روی بدن را از بین برده و یا کاهش دهد آب درمانی به حرکات طبیعی بازو کمک کرده و موجب تقویت عضلات و کاهش خشکی و سفتی و اسپاسم عضلانی خواهد شد در هنگام آب درمانی می توان از تکنیک های ماساژ درمانی هم استفاده کرد به طور کلی آب درمانی برای بهبودی و کاهش درد می تواند مفید واقع شود
در کودک مبتلا به فلج ارب از بوتاکس برای بهبود انعطاف پذیری شانه استفاده میشود همچنین میتوان از بوتاکس برای فلش کردن عضلات عملکردی بازو به هدف دادن فرصت رشد عضلات ضعیف دیگر استفاده کرد
در درمان فلج ارب ممکن است از روش هایی برای بهبود عملکرد و تحریک عضلات آسیب دیده استفاده شود این روش ها با تحریکات الکتریکی همراه است و بعضی اوقات به جهت شبیه سازی آرام سیگنال عصبی به ناحیه عضلات اعمال می شود برای هدایت حرکات مناسب به عضلات از نوار انعطاف پذیر عضله استفاده می شود و این کار به آرامش ماهیچه ها کمک می کند
همزمان با رشد و تکامل کودک مبتلا باید او را به کارهای تفریحی تشویق کرد کارهایی که باعث حرکت بازو و شانه می گردند از جمله بالا رفتن از وسایل سینه خیز رفتن شناکردن راه رفتن با چرخ دستی و پرتاب کردن هرچند والدین ممکن است از تنها گذاشتن کودکی که دچار آسیب عصبی است در هر محیطی هراس داشته باشند اما مهم است که بدانند بیشتر انواع فعالیت‌های تفریحی حرکات و ورزش برای کودک بسیار مفید و ضروری است
اگر کودک مبتلا به فلج ارب تا اطراف 6 ماهگی هیپ نشانه ای از بهبودی از خود نشان ندهد و یا روند بهبودش سرعت کافی نداشته باشد جراحی میتواند گزینه ای برای بازیابی حرکت و احساس دست کودک باشد.
درمان جراحی در این نوع بیماری انواع مختلفی دارد:
پس‌ازاین نوع جراحی‌ها، کودک به یک دوره درمان جدی و گسترده و زمان بهبودی زیادی نیاز دارد. در مواردی که فلج ارب به حدی شدید باشد که حتی نتیجه مثبت از عمل جراحی را تضمین نمی‌کند، معمولا احتمال بهبودی کامل کودک وجود ندارد. اکثر کودکانی که این نوع جراحی را انجام می‌دهند شاهد پیشرفت‌هایی خواهند بود، اما ممکن است هرگز نتوانند از بازوی آسیب دیده به طور کامل استفاده کنند.
بعد از دو سالگی درمانگر پیشنهاد می کند تا برای انجام ورزش های مناسب از روش بازی استفاده کنید. چرا که اینگونه کودک بدون ناراحتی و مخالفت به بازی و ورزش پرداخته و محیط امن و شادتری برای او فراهم می شود. این بازی ها می تواند با آویزان کردن یک اسباب بازی در مقابل کودک و یا بالاسر کودک همراه باشد. شما باید کودک را تشویق کنید تا دست خود را به اسباب بازی آویزان شده برساند. همچنین می توانید این کار را با تمرینات حسی انجام دهید. یعنی به بازوی کودک یک پارچه ببندید و اجازه بدهید کودک پارچه را بر روی بازو حس کند و عکس العمل مناسب نشان دهد و یا دست کودک را به بافت هایی از قبیل پارچه پر پشم، دستمال کاغذی، روتختی و ... زده تا حس لامسه کودک تحریک شود. همچنین می توانید دست کودک را در نواحی مختلف بدن مانند دهان یا دست دیگرش قرار بدهید و حس او را تحریک کنید. می توانید با انجام تمرینات عملی نیز در حین بازی به درمان دست و بازوی کودک کمک کنید. به طور کلی از او بخواهید و او را تشویق کنید تا جایی که می تواند با دست مشکل دار خود، کارهایش را انجام دهد. اینگونه از خشک شدن مفاصل دست کودک جلوگیری شده و انقباض و خشکی کاهش می یابد.
انجام تمرینات کششی روزانه برای کودک مبتلا به فلج ارب موثر بوده و به تحرک مفاصل کمک خواهد کرد. با انجام این گونه تمرین ها مفاصل سالم مانده و توانایی کودک برای حرکت های ارادی در بازو افزایش می یابد. تمرینات کششی شامل حرکت آرنج و کشش عضلات دوسر، حرکت مچ دست و کف دست ،حرکت شانه به سمت خارج، کشش زیربغل، بالا بردن دست های کودک تا بالای سر، و همچنین کشش شانه به سمت قفسه سینه می شود.
انجام تمریناتی که به چرخش طبیعی بازو و جلوگیری از سفتی و خشکی مفاصل و افزایش دامنه حرکتی مفصل کمک میکند از دیگر راه حل های درمانی فلج ارب در کودک است.
1.انجام تمرینات تجویز شده از جمله تمرینات ROM. این تمرینات را باید روزانه حدود دو تا سه ست 10 تایی انجام داده و تکرار کنید.
2.کودک را طوری قرار بدهید که بازوی آسیب دیده او رو به شما قرار بگیرد. دقت کنید کودک را از زیر بغل بلند نکنید. در تمرینات حرکتی پسیو، بازوی آسیب دیده کودک را به آرامی حرکت دهید.
بعد از جراحی ها احتمال ایجاد عفونت زخم ها وجود دارد. البته این یک مورد نادر بوده و در حدود 1 درصد از جراحی ها اتفاق می افتد. مشکلات تنفسی، آسیب های عروقی و مجاری و فلج ،همگی از دیگر خطرات بعد از جراحی می باشند و البته در تعداد محدودی از جراحی ها این عوارض ایجاد می شوند. این عوارض به سیستم ایمنی بدن و سلامت کلی بدن نیز بستگی دارند. اکثر نوزادان بدون هیچ مشکل و آسیبی بهبود پیدا می کنند.
موارد خفیف تا متوسط فلج ارب در عرض چند ماه برطرف خواهد شود. برای 70 تا 80 درصد نوزادان مبتلا و تقریباً در 100 درصد از این بیماران، اگر درمان در طی حدود چهار هفته پس از تولد آغاز شود، این وضعیت در همان سال اول زندگی کودک احتمالا برطرف میشود.
از آنجا که نوزاد یا کودک شما ممکن است در حرکت دادن دست خود به تنهایی مشکل داشته باشد، حفظ دامنه حرکتی در شانه، آرنج، مچ دست و انگشتان بسیار مهم است. تمرینات توصیه شده توسط درمانگر خود را تا حد ممکن در طول روز انجام دهید.این جز اصلی درمان است
با رعایت نکات زیر میتوان از بیشتر موارد فلج ارب در نوزادان جلوگیری کرد:
تمرینات مورد استفاده برای نوزاد مبتلا به فلج ارب بسیار ملایم است. مواردی که بیشتر توصیه می شود عبارتند از ماساژ ملایم، تمرینات قدرتی، دامنه حرکات، تمرینات تحریک کننده و کشش ملایم.
از آنجایی که یک نوزاد نمی تواند این تمرینات را به تنهایی انجام دهد، مسلماً یک بزرگسال باید بازوی کودک را حرکت دهد. درمانگران همچنین می‌توانند روش‌هایی را نشان دهند که از طریق آنها والدین می‌توانند نوزاد خود را تشویق کنند تا بازوی آسیب‌دیده را به‌طور طبیعی حرکت دهد، و این امکان را برای شکل فعال‌تری از درمان فراهم میکند
با ارزوی بهبودی تمامی بیماران
ملیکا بخشی
.jpg)
12 روش آموزش حیوانات به کودکان پیش دبستانی بهمراه آموزش نقاشی و کاردستی حیوانات
فریده امیر احمدی 1401/04/26